Tekstet joletrare – Llojet dhe vecoritë e tyre

Më poshtë janë listuar llojet e teksteve joletrare, përkatësisht: teksti argumentues, teksti përshkrues, teksti udhëzues, teksti informues dhe vecoritë për secilin prej tyre.

Teksti argumentues.

 

Veçoritë e përmbajtjes.

• Trajton teza për çështje të ndryshme.
• Mbështet tezën me argumente
• Synon të bindë marrësin për vlefshmërinë e tezës.
• Jep qartë dhe saktë përfundimin.
• Paraqet antitezën për ta kundërshtuar.
• Paraqet kundërargumentet për të mbështetur antitezën.

Teknikat e tekstit argumentues.

• Paraqet argumente që lidhen me fakte konkrete, të dhëna logjike.
• Përdor argumente të autorëve të ndryshëm (edhe opinionet).
• Përdor krahasimin dhe kontrastin.

Veçoritë gjuhësore.

• Përdor teknikë të mirëorientuar (sipas fushës përkatëse).
• Foljet në kohën e tashme, mënyra dëftore.
• Përdorimi i lidhëzave (kundërshtore, shkakore, lejore)

Teksti informues.

 

Veçoritë e përmbajtjes.

• Jep informacione nëpërmjet shpjegimit për një dukuri.
• Informacioni jepet në mënyrë analitike (të detajuar).
• Informacioni jepet në mënyrë sintetike (të përmbledhur).
• Trajton një dukuri të cakuar.
• Informacioni jepet sipas një rendi logjik.
• Informacionet janë të qarta, të plota.
• Çdo paragraf përmban një informacion.
• Paraqitja e informacioneve është objektive.

Veçoritë gjuhësore.

• Përdor folje në kohën e tashme.
• Përdor lidhëza.
• Sintaksa është e thjeshtë.
• Leksiku është teknik.

Llojet e tekstit informues.

• Leksioni, Intervista, Lajmi, Debati, Referati, etj.

Teksti udhëzues.

 

Veçoritë e përmbajtjes.

• Tregon rregulla në formën e rregulloreve.
• Jep norma, udhëzime, ligje.
• Synon qartësi
• Renditje

Veçoritë gjuhësore.

• Leksiku është teknik (terminologji).
• Përdoret veta e III.
• Përdoren foljet modale (duhet, mund).
• Përdoret mënyra dëftore, lidhore, urdhërore.
• Përdoret forma joveprore.

Teksti Përshkrues

 

Veçoritë e përmbajtjes.

• Përshkruan tiparet dalluese të vendeve, objekteve, personave, kafshëve, etj.
• Nuk përgjithëson.
• Përshkrimi shërben:
• Për të bindur
• Për të informuar.
• Për të shprehur emocionet.

Veçoritë gjuhësore.

• Gjuha e figurshme.
• Foljet në kohën e tashme, të pakryer dhe në të kryerën e thjeshtë.
• Përdorimi i mbiemrave.
• Përdoren detajet shqisore për të krijuar imazhe konkrete tek lexuesi për të transmetuar tek lexuesi në mënyrë të gjallë dhe tërheqëse idetë e autorit (e përfshin lexuesin mendërisht dhe shpirtërisht në përshkrim.)

Llojet e tekstit përshkues.

• Teksti narrativ përshkrues.
• Teksti përshkrues bindës.

Parafraza

Është përmbledhja e një teksti pa ndryshuar përmbajtjen.

Lloje ligjërimesh: akademik (shkencor, letrar, popullor, bisedor, gazetaresk)