fbpx
E Fundit

 – Kursi i plotë i “Matematikës” me 50 orë mësimore video të regjistruara, nga 5000 LEK, ju e përfitoni për 3500 LEK! (së bashku me Testet)

13. Frymëmarrja qelizore dhe fermentimi | Biologjia për Maturën Shtetërore

Ky është një material shpjegues dhe ilustrues rreth temës:  “Frymëmarrja qelizore dhe fermentimi”.

Kliko këtu për gjitha temat: Biologjia për Maturën Shtetërore.
Kliko këtu për të punuar me provimet ndër vite:
Provimet ndër vite Biologji

Përgatitur nga 12vite.com

Nëntemat që trajtohen në këtë material:
13.1 Frymëmarrja qelizore
13.2 Fermentimi

13.1 FRYMËMARRJA QELIZORE:

➯ reax. ekzotermik
➯ katabolik
➯ reax. oksidimi
➯ proces aerob
•Është procesi i prodhimit të energjisë në prani të O2, që realizon djegien e glukozës.
•Reax. i përgjithshëm:
 C6H12O6  + 6O2 → 6CO2 + 6H2O + 38ATP + nxëhtësi
•Kalon në 3 etapa:
➯ glikoliza
➯ cikli i Krebsit
➯ STE

Foto ilustruese: “Fotosinteza VS Frymëmarrja qelizore”

1) GLIKOLIZA (i paraprin frymëmarrjes në mitokondri):
➯ fillon me glukozë (6C)
➯ mbaron me 2 molekula acide piruvike (3C)
➯ anaerobe (kryhet në citoplazmë/ citosol)
➯ reaksioni 1/10 është endotermik, sepse kërkon energji aktivizimi (EA), që përdor 2 molekula ATP.
Hyjnë:  ➯ C6H12O6
              ➯ ADP
              ➯ NAD+
Dalin:  ➯ 2 Piruvat
              ➯ 2 ATP
              ➯ 2 NADH

Proceset:

1) Energjizimi i molekulave të glukozës:
➯ nevojiten 2 molekula ATP për energjizimin
➯ më pas, molekula e glukozës ndahet në 2 molekula 3C.
➯ reaksionet zhvillohen në prani të enzimave specifike.

2) Trasferimi i e të NAD+
➯ në molekulën e NAD+ transferohen
➯ NAD+→ NADH: NAD+ + 2H++ 2e NADH + H+

3) Shndërrimet në piruvat.
➯ lëndët 3C → ac. piruvike/ piruvate
➯ piruvati hyn në mirokondri për t’iu nënshtruar reax. të frymëmarrjes qelizore.

2 & 3. CIKLI I KREBSIT (C.K)  + STE (cikli trikarboksilik):

➯ i mbyllur: fillon dhe mbaron me CoA.
➯ në reax.  e parë formohet ac. citrik (6C) nga CoA (2C) + ac. oksilacetik (4C).
➯ të gjitha reaksionet i ka ekzotermike dhe oxido – reduktimi.
➯  proces aerob

Hyjnë: ➯ Piruvat
             ➯ ADP
             ➯ NAD+
             ➯ FAD

Dalin: ➯ CO2
            ➯ ATP
            ➯ NADH
            ➯ FADH2

Proceset:

1) Transport i e:
➯ proteinat e mem. të brendshme të matriksit kapin e, të pasura me energji nga NADH dhe FADH2
➯ NADH dhe FADH2 oksidohen:
NADH → NAD+ + H+ + 2e
FADH2 → FAD+ + 2H+ + 2e

2) Transport i H+ :
➯ jonet e H+ tëlidhura me NADH dhe FADH2 pompohen për të kaluar në hapësirën midis dy membranave të mitokondrisë
➯ përqëndrimi i H+ në hapësirën >>> përqëndrimi i H+ në matriks
➯ krijohet në dy anët e membranës gradient kimio – osomatik

3) Prodhimii ATP:
➯ energjia e H+ përdoret për sintezën e ATP
➯ jonet H+, në përputhje me gradientin e rishpërhapen me anë të ATP – sinteza
➯ ato jane “të shkundura” nga energjia e hapësirës ndërmembranore të mitokondrisë
➯ ATP – sinteza kryen fosforilimin oksidativ.

4) Formimi i ujit:

➯ në procesin e frymëmarrjes hyn O2
➯ O2 kap e në fund të zinxhrit të STE
➯ O2 + jonet H+ → H2O
➯ mol. H2O largohen si mbetje e padobishme

•TEK STE (ndodh te kreshtat):

Hyjnë: ➯ O2
             ➯ ADP
             ➯ NADH
             ➯ FADH2

Dalin: ➯ H2O
            ➯ ATP
            ➯ NAD+
            ➯ FAD+

• “Bilanci”: (Produktet përfundimtare të fr.qelizore):

➯ CO2 (nga C.K.)
➯ H2O (nga STE)
➯ 36 molekula  ATP: → 2 nga glikoliza
                                        → 2 nga C.K.
                                        → 32 nga STE

13.2 FERMENTIMI

➯ procesi i prodhimit të energjisë nga shpërhapja e glukozës, në mungesë të O2.
➯ kryhet në citoplazmë ose citosol, jashtë mitokondrisë :
        → nga gjallesa anaerobe
        → nga q. muskulore të gjallesave aerobë
➯ ka vetëm një fazë, që është glikoliza
reax. i përgjithshëm/ përfundimtar:
     C6H12O6 → 2CH3COCOOH + 2ATP
➯ është proces i hershëm
➯ e siguron shpejt energjinë, megjithëse në sasi të vogël (2 ATP)

• 2 lloje fermentimi:

Laktik:

➯ kryhet nga bakteret laktike
➯ te qelizat e kafshëve dhe baktereve
reax. : C6H12O6 → 2CH3CHOHCOOH (acid laktik)

Alkoolik:

➯ kryhet nga maja të alkoolike
➯ te qelizat bimore dhe të kërpudhave
reax. : C6H12O6 → 2CH3CH2OH  +  2CO2
                                                ↓                         ↓
                                         Alkool        dioksid karboni

Shihni dhe

3. Valenca, Potenciali i jonizimit, Afria për elektronin dhe Elektronegativiteti – Teori, Formula dhe Ushtrime të Zgjidhura | Fizika për Maturën Shtetërore

Valenca Valencë quajmë aftësinë e një atomi për të formuar lidhje kimike me atomet e …

12Vite.com

– Kursi i plotë i “Matematikës” me 50 orë mësimore video të regjistruara, nga 5000 LEK, ju e përfitoni për 3500 LEK për ditët e mbetura para vitit të ri shkollor! (së bashku me testet)