fbpx
E Fundit

 – Kursi i plotë i “Matematikës” me 50 orë mësimore video të regjistruara, nga 5000 LEK, ju e përfitoni për 3500 LEK! (së bashku me Testet)

16. Tretësirat tampone dhe pH – Teori, Formula dhe Ushtrime të Zgjidhura | Kimia për Maturën Shtetërore

Tretësirat tampone (ose buferike)

Janë tretësira të cilat nuk ndryshojnë pH e tyre kur shtojmë sasi të vogla acidi ose baze. Një tretësirë tampone përbëhet:
a. nga një acid i dobët dhe kripa e tij me një bazë të fortë dhe quhet tampone acide.
b. nga një bazë e dobët dhe kripa e saj me një acid të fortë dhe quhet tampone bazike.

CH3COOH dhe CH3COONa formojnë një tretësirë tampone acide.

NH4OH dhe NH4Cl formojnë një tretësirë tampone bazike.

• Për tretësirat tampone acide, pH gjendet me formulën:

\(pH = – log K_{a} – log \frac{C_{A}}{C_{K}} \)

• Për tretësirat tampone bazike, pH gjendet me formulën:

\(pH = 14 + log K_{b} + log \frac{C_{B}}{C_{K}}\)

• Për tretësirat e thjeshta bazike, pH gjendet me formulën:

\(pH = 14 + log [OH^{-}]\)

• Për tretësirat e thjeshta acide, pH gjendet me formulën:

\(pH = – log [H^{+}]\)

Duhet të dimë:

\([H_{3}O^{+}] + [OH^{-}] = 10^{-14}\)

\(pOH = – log [OH^{-}]\)

\(pH + pOH = 14\)

\(log 2 = 0,3\)

\(log 3 = 0,48\)

USHTRIME TË ZGJIDHURA 

Ushtrimi 1: Tretësira e një elektroliti e ka pH = 6. Gjeni përqendrimin e joneve H3O+ .

TË DHËNA:

\(pH = 6\)

\([H_{3}O^{+}] = ?\)

ZGJIDHJA:

Mqs, pH = 6, kemi të bëjmë me një tretësirë acide, pH i së cilës gjendet me formulën më poshtë:

\(pH = – log [H_{3}O^{+}] \)

\(6 = – log [H_{3}O^{+}] \Rightarrow [H_{3}O^{+}] = 10^{-pH} = 10^{-6} \)

Ushtrimi 2: Një tretësirë e ka [H3O+] = 10-3. Gjeni pH dhe karakterin e tretësirës.

TË DHËNA:

\([H_{3}O^{+}] = 10^{-3}\)

ZGJIDHJA:

\(pH = \(pH = – log [H_{3}O^{+}] = – log 10^{-3} = 3\)

Përgjigje: Mqs, pH = 3, tretësira ka karakter acid.

Ushtrimi 3: Një tretësirë e ka [OH] = 10-5. Gjeni pH dhe karakterin e tretësirës.

TË DHËNA:

\([OH^{-}] = 10^{-5}\)

ZGJIDHJA:

\(pH = 14 + log [OH^{-}] \)

\(pH = 14 + log 10^{-5} = 14-5 = 9\)

Përgjigje: Mqs, pH = 9, tretësira ka karakter bazik.

Ushtrimi 4: Llogarit pH e një baze të dobët MOH me përqendrim 0,1M, kur dimë që Kb = 10-5.

TË DHËNA:

\(pH = ?\)

\([MOH] = 0,1 M\)

\(K_{b} = 10^{-5}\)

ZGJIDHJA:

\(K_{b} = \frac{[M^{+}] \cdot [OH^{-}]}{[MOH]}\)

\(10^{-5} = \frac{x \cdot x}{0,1-x} \Rightarrow x^{2} = 10^{-6}\)

\(x = \sqrt{10^{-6}} \Rightarrow x = 10^{-3}\)

\([OH^{-}] = x = 10^{-3}\)

Ushtrimi 5: Llogarit α dhe pH e tretësirës 0,1M HCN, kur Ka = 7,2 · 10-10.

TË DHËNA:

\(\alpha = ?\)

\(pH = ?\)

\(K_{a} = 7,2 \cdot 10^{-10}\)

ZGJIDHJA:

\(K_{a} = \frac{[H^{+}] \cdot [CN^{-}]}{[HCN]}\)

\(7,2 \cdot 10^{-10} = \frac{x \cdot x}{0,1 – x}\)

\(x^{2} = 72 \cdot 10^{-12} \Rightarrow x = \sqrt{72 \cdot 10^{-12}}\)

\( x = 8,48 \cdot 10^{-6}\)

\([H^{+}] = x = 8,48 \cdot 10^{-6}\)

Gjejmë gradën e shpërbashkimit.

\(\alpha = \frac{[H^{+}]}{[HCN]} = \frac{8,48 \cdot 10^{-6}}{0,1} = 8,48 \cdot 10^{-5}\)

Gjejmë pH e tretësirës.

\(pH = -log[H_{3}O^{+}] = – log 8,48 \cdot 10^{-6} = 6 – 0,93 = 5,07\)

Ushtrimi 6: Në një vëllim 2l kemi tretur 6g acid etanoik dhe 2g NaOH. Gjeni pH e tretësirës duke ditur që Ka = 1,8 · 10-5.

TË DHËNA:

\(m_{ac} = 6g\)

\(m_{NaOH} = 2g\)

\(pH = ?\)

\(M_{CH_{3}COOH} = 60g/mol\)

\(M_{NaOH} = 40g/mol\)

ZGJIDHJA:

\(n_{CH_{3}COOH} = \frac{m}{M} = \frac{6 g}{60g/mol} = 0,1 mol\)

\(n_{NaOH} = \frac{m}{M} = \frac{2g}{40g/mol} = 0,05 mole\)

Po të vëmë re, në përfundim të reaksionit, në tretësirë kemi vetëm CH3COOH dhe CH3COONa. Pra, kemi një acid të dobët dhe kripën e tij me një bazë të fortë. Kjo tretësirë është tampone acide.

Gjejmë përqendrimet e tyre në përfundim të reaksionit.

\(C_{A} = \frac{n}{V} = \frac{0,05 mole}{2l} = 0,025M\)

\(C_{K} = \frac{n}{V} = \frac{0,05mole}{2l} = 0,025 M\)

\(pH = – log K_{a} – log \frac{C_{A}}{C_{K}}\)

\(pH = – log 1,8 \cdot 10^{-5} – log{0,205}{0,025} = 5 – 0,25 = 4,75\)

Ushtrimi 7: Njehso pH e tretësirës që fitohet kur përziejmë tretësirën 1,5M të NaOH me tretësirë 0,75M të HNO3 në raportin vëllimor 1 me 1. (Kb = 1,8 · 10-5)

TË DHËNA:

\(pH = ?\)

\([NaOH] = 1,5 M\)

\([HNO_{3}] = 0,75M\)

ZGJIDHJA:

Mqs, raporti vëllimor i tretësirave është 1:1, gjejmë përqendrimet e reja pas përzierjes së tyre.

\([NH_{4}OH] = \frac{1,5}{2} = 0,75 M\)

\([HNO_{3}] = \frac{0,75}{2} = 0,375 M\)

Po të vëmë re, në përfundim të reaksionit, në tretësirë kemi vetëm NH4OH  dhe NH4NO3. Pra, kemi një bazë të dobët dhe kripën e tij me një acid të fortë. Kjo tretësirë është tampone bazike.

\(pH = 14 + log K_{b} + log \frac{C_{B}}{C_{K}}\)

\(pH = 14 + log 1,8 \cdot 10^{-5} + log \frac{0,375}{0,375}\)

\(pH = 14 + 0,25 – 5 + 0 = 11,25\)

Shihni dhe

24. Eteret – Teori, Formula dhe Ushtrime të Zgjidhura | Kimia për Maturën Shtetërore

Eteret Eteret përmbajnë C, H, O. Janë izomerë strukturorë me alkoolet. Formula e përgjithshme e …

12Vite.com

– Kursi i plotë i “Matematikës” me 50 orë mësimore video të regjistruara, nga 5000 LEK, ju e përfitoni për 3500 LEK për ditët e mbetura para vitit të ri shkollor! (së bashku me testet)